Khi nói đến giải pháp cho mất thính lực, hầu hết mọi người nghĩ ngay tới máy trợ thính. Thật vậy, máy trợ thính là bước đầu tiên phổ biến, vì chúng tăng cường âm thanh và cải thiện khả năng nghe trong nhiều trường hợp. Nhưng với những người bị mất thính lực nặng – sâu, hoặc khi máy trợ thính không còn “kéo” được mọi tình huống nghe – có một lựa chọn thay thế mạnh mẽ hơn: cấy ghép ốc tai điện tử (cochlear implant).
Cấy ghép ốc tai điện tử là gì?
Trước khi vào các lý do, bạn nên hiểu rõ: cấy ghép ốc tai điện tử là gì, và nó khác gì so với máy trợ thính.
Máy trợ thính về cơ bản khuếch đại âm thanh để tai còn nghe được có thể nhận ra tín hiệu. Nó phụ thuộc vào các tế bào thần kinh còn hoạt động trong tai trong (ốc tai).
Trong khi đó, ốc tai điện tử là thiết bị điện tử cấy vào cơ thể, để bỏ qua phần ốc tai bị tổn thương, truyền tín hiệu điện trực tiếp tới dây thần kinh thính giác (hoặc gần vùng tiếp nối thần kinh).
Nói cách khác: thay vì làm âm thanh “to hơn”, nó cố gắng “đi thẳng” vào hệ thống nghe của não bộ.
Sau khi cấy và kích hoạt, người dùng cần thời gian tập luyện để “nghe lại” và học cách dịch tín hiệu điện thành âm thanh có ý nghĩa.
Cấy ghép ốc tai điện tử không phù hợp với mọi trường hợp mất thính lực – có những tiêu chí chọn lọc, chẩn đoán kỹ càng từ các chuyên gia (bác sĩ tai mũi họng, bác sĩ chuyên thính học). Nhưng nếu bạn hoặc người thân đang trong giai đoạn máy trợ thính không đáp ứng tốt, đây là lựa chọn đáng cân nhắc.
4 lý do để tìm hiểu về giải pháp cấy ghép ốc tai điện tử
1. Máy trợ thính không còn đáp ứng đủ – bạn vẫn “mù âm thanh”
Máy trợ thính có thể rất hữu ích khi mất thính lực nhẹ đến trung bình. Nhưng khi mất thính lực tiến triển tới mức trung bình-nặng, nặng hoặc rất nặng, việc khuếch đại âm thanh có thể không còn hiệu quả:
- Mặc dù bạn đã tăng âm lượng lên mức cao nhất, nhưng âm thanh vẫn bị “chìm”, méo, lẫn tiếng ồn nền.
- Bạn phải dùng trợ giúp ngôn ngữ cơ thể, đọc môi, hoặc đoán từ ngữ nhiều hơn.
- Bạn mất khả năng nghe tốt trong môi trường ồn (quán cà phê, chợ, phòng họp, lớp học).
- Người dùng nghe kém có thể cảm nhận giọng nói “một nửa”, thiếu chi tiết trong âm sắc, khiến việc giao tiếp trở nên mệt mỏi.
Ở tình trạng này, cấy ghép ốc tai điện tử có thể vượt trội hơn máy trợ thính – vì nó không chỉ khuếch đại, mà tạo ra tín hiệu mới từ vùng thần kinh nghe, giúp âm thanh rõ ràng hơn, đặc biệt trong môi trường ồn.
Một khảo sát năm 2023 của American Academy of Audiology cho thấy rằng phần lớn người nhận cấy ghép ốc tai hài lòng với kết quả nghe được sau khi được kích hoạt.
2. Cơ hội tham gia giao tiếp tốt hơn, tái kết nối với thế giới xung quanh
Khi bạn mất thính lực nghiêm trọng và chỉ dùng máy trợ thính, bạn có thể bị bỏ lỡ các lời nói, các chi tiết trong cuộc hội thoại – điều này ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống, mối quan hệ, công việc.
Một số người chọn cấy ghép ốc tai điện tử vì:
- Họ muốn nghe rõ người thân, bạn bè, nghe được giọng nói một cách tự nhiên hơn, không phải nhờ người khác “nói to/nhắc lại”.
- Họ muốn tham gia các cuộc trò chuyện nhóm, hội họp, cuộc họp công việc mà không cảm giác “bị loại ngoài”.
- Họ muốn nghe điện thoại, nghe âm nhạc, tối ưu trải nghiệm nghe trong đời sống hàng ngày.
- Họ muốn giảm gánh nặng giao tiếp từ người khác – ví dụ không phải nhờ người khác lặp lại lời nói nhiều lần.
Nói cách khác, cấy ghép ốc tai điện tử có thể giúp người dùng “tái kết nối” với cộng đồng, giảm cảm giác bị cô lập.
3. Bảo vệ/ hỗ trợ sức khỏe não bộ – giảm rủi ro suy giảm nhận thức
Một phần lý do cần chăm lo tới thính lực không chỉ là nghe được, mà vì thính lực liên quan mật thiết đến sức khỏe não bộ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa mất thính lực và nguy cơ suy giảm nhận thức, mất trí nhớ, thậm chí tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ.
- Báo cáo 2020 của The Lancet Commission về phòng ngừa sa sút trí tuệ đã xác định mất thính lực là một trong các yếu tố nguy cơ hàng đầu có thể kiểm soát được.
- Khi não phải làm việc quá sức để “lấp đầy khoảng trống” nghe kém (nỗ lực hiểu tiếng nói từ tín hiệu yếu, suy đoán từ ngữ), nó có thể gây khối lượng nhận thức lớn, dẫn tới căng thẳng, mệt mỏi.
- Việc sử dụng cấy ghép – nếu hiệu quả – giúp não nhận được tín hiệu rõ hơn, giảm gánh nặng xử lý, tăng khả năng tương tác, giữ não “tích cực” hơn.
Tóm lại, cấy ghép ốc tai điện tử không chỉ là hỗ trợ thính lực, mà còn là một biện pháp gián tiếp giúp bảo vệ chức năng não bộ về lâu dài.
4. Công nghệ phẫu thuật – robot hỗ trợ giúp giảm tổn thương mô và tăng độ chính xác
Một trong những lý do gần đây làm cho cấy ghép ốc tai điện tử ngày càng được chấp nhận rộng rãi là tiến bộ công nghệ phẫu thuật:
- Truyền thống, việc đặt điện cực vào ốc tai được thực hiện thủ công, tùy kỹ năng bác sĩ.
- Ngày nay, có các hệ thống hỗ trợ robot (ví dụ iotaSOFT® Insertion System) giúp bác sĩ kiểm soát tốc độ, lực đưa điện cực, từ đó giảm tổn thương cho mô ốc tai.
- Việc đưa vào mức độ ổn định, chính xác cao giúp kết quả nghe tốt hơn, ít biến chứng, bảo tồn cấu trúc ốc tai còn lại nhiều hơn.
Nhờ những tiến bộ này, nhiều bệnh nhân và bác sĩ có sự tin tưởng hơn vào việc thực hiện cấy ghép, vì rủi ro và tác động phụ được giảm.
Lợi ích, rủi ro và giới hạn cần lưu ý đối với giải pháp cấy ghép ốc tai điện tử
Để cân đối, dưới đây là một cái nhìn toàn diện: lợi ích, hạn chế và những điểm bạn nên kiểm tra nếu cân nhắc cấy ghép ốc tai điện tử.
Lợi ích nổi bật
- Khả năng nghe rõ hơn trong nhiều tình huống (cả trong môi trường ồn)
- Cải thiện giao tiếp trong gia đình, nơi làm việc, xã hội
- Tăng chất lượng cuộc sống, tự tin hơn
- Bảo vệ chức năng não bộ, giảm tải nhận thức
- Tiếp cận công nghệ mới, kỹ thuật phẫu thuật tiên tiến giúp giảm rủi ro
Rủi ro & hạn chế
- Cấy ghép ốc tai điện tử là phẫu thuật, có rủi ro như nhiễm trùng, biến chứng, hư hỏng thiết bị, phản ứng với gây mê.
- Không phải ai cũng là ứng viên phù hợp: mức độ mất thính lực, tình trạng thần kinh thính giác, sức khỏe tổng thể… đều ảnh hưởng.
- Kết quả không thể đảm bảo 100%: một số người có thể chỉ đạt được nghe nói cơ bản, không hoàn hảo.
- Cần thời gian phục hồi, tập luyện âm ngữ, điều chỉnh thiết bị, theo dõi định kỳ.
- Chi phí cao hơn (phẫu thuật, thiết bị, hậu phẫu) – trong nhiều quốc gia chi phí có thể là rào cản.
Ai là ứng viên?
- Bị mất thính lực mức độ nặng hoặc nặng sâu, và máy trợ thính không đáp ứng tốt
- Hệ thống thần kinh nghe (dây thần kinh thính giác) vẫn còn hoạt động
- Tình trạng sức khỏe cho phép thực hiện phẫu thuật
- Có sự cam kết sau phẫu thuật để phục hồi, tập luyện
- Có đánh giá chuyên môn rõ ràng từ bác sĩ & thính học
Các bước nếu bạn muốn khám phá cấy ghép ốc tai điện tử
Nếu bạn hoặc người thân đang xem xét bước này, đây là lộ trình cơ bản bạn nên biết:
- Thăm khám & đánh giá thính lực: Kiểm tra mức độ mất thính lực, đánh giá xem máy trợ thính đã tối ưu chưa.
- Tư vấn chuyên khoa: Gặp bác sĩ tai mũi họng, bác sĩ chuyên cấy ghép để xác định bạn có phù hợp hay không.
- Chẩn đoán bổ sung: Chụp hình X-quang, CT, MRI để xem hình thái tai, ốc tai, đường dẫn thần kinh.
- Lập kế hoạch phẫu thuật: Bác sĩ và nhóm kỹ thuật sẽ lên kế hoạch đặt điện cực, chọn loại ốc tai điện tử phù hợp, xem xét rủi ro.
- Phẫu thuật: Cấy ghép ốc tai điện tử vào tai trong.
- Kích hoạt & hiệu chỉnh: Sau khi vết mổ ổn định, thiết bị được kích hoạt và tinh chỉnh (mapping) để tín hiệu phù hợp với người dùng.
- Tập luyện & phục hồi: Người dùng cần thời gian để não “học lại” cách nhận diện những tín hiệu, nghe, nói, luyện âm ngữ.
- Theo dõi định kỳ: Định kỳ kiểm tra hiệu suất, điều chỉnh thiết bị, theo dõi tình trạng sức khỏe tai-mũi-họng.
Cấy ghép ốc tai điện tử là bước tiến vượt ra ngoài máy trợ thính truyền thống, mang lại khả năng nghe rõ hơn, tăng kết nối giao tiếp, và hỗ trợ sức khỏe não bộ. Với sự tiến bộ trong công nghệ phẫu thuật, rủi ro được giảm và độ chính xác được nâng cao.
>>>> Tìm hiểu thêm thông tin về các giải pháp hỗ trợ nghe kém tại đây!
Bình luận